Uprawa jabłek w Polsce ma głębokie korzenie, sięgające późnego średniowiecza. Jednak mało prawdopodobne jest, aby nasi przodkowie mogli sobie wyobrazić, że nasz kraj stanie się wiodącym producentem jabłek w Europie.
- W Polsce jest ok. 80,5 tys. sadów.
- Polska jest największym producentem jabłek w Europie i czwartym na świecie.
- Z rocznej produkcji jabłek wynoszącej 4,2 mln ton, 50-70 proc. jest przetwarzane, w zależności od sezonu.
- Jedno jabłko dostarcza około 75 kcal, w zależności od wielkości i odmiany.
Jabłko bez tajemnic
Dla Polski jabłko jest owocem szczególnym i powodem do dumy narodowej. Jako największy producent jabłek w Europie i czwarty co do wielkości na świecie, polskie jabłka słyną ze swojego smaku i jakości, docenianych przez międzynarodowych konsumentów. Dlatego jabłko zostało uznane za oficjalny owoc przewodnictwa Polski w Radzie Unii Europejskiej.
Jabłko jako oficjalny owoc prezydentury
Polskie jabłka zostaną podane uczestnikom wydarzeń prezydencji w Polsce i Brukseli.
Ta inicjatywa nawiązuje do promocji polskich truskawek podczas prezydencji w 2011 r. i stanowi wyjątkową wizytówkę polskiego rolnictwa. Wybierając polskie jabłka, uczestnicy wydarzenia doświadczą autentycznego smaku Polski, wspierając jednocześnie polskich sadowników. Te jabłka są uznawane w rejestrze UE za Chronione Oznaczenie Geograficzne (ChOG), wyróżnienie przyznawane regionalnym produktom najwyższej jakości.
Polskie jabłka w liczbach
Produkcja jabłek w Polsce obejmuje:
- 150 000 hektarów sadów jabłkowych (najwięcej w Unii Europejskiej)
- 80 500 sadów;
- Około 4 milionów ton rocznej produkcji;
- 817 000 ton eksportu w 2023 r.;
- Rocznie przetwarza się 50-70% produkcji.
Jabłka polskie ekologiczne
Produkcja ekologicznych jabłek w Polsce obejmuje:
- 5500 hektarów sadów ekologicznych;
- 172 000 ton ekologicznych jabłek;
- 2000 hektarów sadów ekologicznych jest w trakcie przestawiania na produkcję ekologiczną, co daje czwarte miejsce w UE po Niemczech (8000 ha), Włoszech (8800 ha) i Francji (17 700 ha).
Jabłka ekologiczne są produkowane głównie w regionie Mazowsza. Rolnictwo ekologiczne ogranicza stosowanie syntetycznych środków ochrony roślin i sztucznych nawozów, co jest korzystne dla środowiska. Produkty ekologiczne są oznaczone europejskim logo ekologicznym (zielony liść), wraz z numerem jednostki certyfikującej (np. PL-EKO dla polskiej produkcji) i wskazaniem pochodzenia surowców, takim jak „Rolnictwo UE” lub „Rolnictwo Polski”.
Przetwórstwo jabłek - soki
Z rocznej produkcji jabłek w Polsce wynoszącej 4,2 mln ton, 50-70% jest przetwarzane, w zależności od sezonu. Flagowymi produktami jabłkowymi w Polsce są zagęszczone i niezagęszczone soki jabłkowe.
Większość zagęszczonego soku jabłkowego produkowanego w Polsce jest eksportowana, a głównym odbiorcą są Niemcy (około 40%). W ostatnich latach produkcja niezagęszczonego soku jabłkowego (NFC: not from concentrate) wzrosła ze względu na rosnący popyt w krajach UE. Polski sok NFC jest eksportowany głównie do Niemiec i Austrii.
Inne przetwory z jabłek obejmują musy jabłkowe, konfitury, pieczone jabłka i nadzienia do wyrobów cukierniczych.
Gdzie trafiają polskie jabłka?
Polskie jabłka eksportowane są na następujące główne rynki:
- W obrębie UE: Niemcy, Rumunia, Hiszpania, Szwecja, Holandia i Francja;
- Poza UE: Egipt, Kazachstan i odległe rynki, takie jak Indie, Arabia Saudyjska i Zjednoczone Emiraty Arabskie.
Krótka historia uprawy jabłek w Polsce
Uprawa jabłek w Polsce ma głębokie korzenie, sięgające późnego średniowiecza. Rozprzestrzenianie się sadownictwa i wprowadzenie wielu szlachetnych odmian jabłek zawdzięczamy mnichom cystersom i benedyktynom. Jednak mało prawdopodobne jest, aby nasi przodkowie mogli sobie wyobrazić, że Polska stanie się wiodącym producentem jabłek w Europie.
Dynamiczny rozwój uprawy jabłek w Polsce nastąpił w latach 1918-1960. Kluczową postacią powojennej rewolucji w polskim sadownictwie był profesor Szczepan Pieniążek, znany naukowiec i sadownik. Zdobył doświadczenie w Polsce i Stanach Zjednoczonych, gdzie po wojnie ukończył doktorat. Do jego osiągnięć należało umożliwienie drzewom owocowania co roku oraz wprowadzenie karłowych drzew i amerykańskich odmian jabłoni. Dzięki jego pionierskiej pracy możemy teraz przechowywać jabłka przez cały rok bez utraty ich jakości. Profesor Pieniążek, reformator polskiego sadownictwa, był autorem około 100 prac naukowych.
Jabłka w kuchni
Jabłka są najsłynniej używane w deserach, a szarlotka zajmuje centralne miejsce. Odmiany o cierpkim smaku, takie jak antonówka, są idealne do pieczenia.
Jednak jabłka są również świetnym dodatkiem do wytrawnych dań, w tym sałatek i dań mięsnych. Orzeźwiający akcent jabłkowy równoważy słony smak sałatki śledziowej, a jabłka jako farsz do pieczonych mięs dodają delikatności i bogactwa. Tradycyjnym polskim daniem jest pieczona kaczka z jabłkami.
Konserwowanie jabłek na zimę jest popularną tradycją w Polsce. Przetwory jabłkowe obejmują kompoty, dżemy i przeciery, które są później wykorzystywane w ciastach i deserach.
Jedno jabłko dziennie
Jedno jabłko dostarcza około 75 kcal, w zależności od wielkości i odmiany. Jest bogate w niezbędne składniki odżywcze, w tym witaminy A i C, przeciwutleniacze, potas, wapń, magnez i błonnik. Dzięki temu jabłka:
- wspomagają trawienia,
- wzmacniają odporność,
- poprawiają zdrowie skóry,
- chronią układ sercowo-naczyniowy i nerwowy,
- pomagają zapobiegać chorobom cywilizacyjnym, takim jak nowotwory, nadciśnienie, cukrzyca typu 2 i choroby neurodegeneracyjne, np. choroba Alzheimera i Parkinsona, dzięki przeciwutleniaczom znajdującym się głównie w skórce